Op het bijenbalkon van Nynde: ‘Eerste hulp bij droogte en hitte’

Na een regenachtige maand barst mijn balkon bijna uit haar voegen: overal fris groen en bloemenpracht in overvloed. Misschien staat er op jouw balkon ook al van alles te bloeien en zijn de zaailingen die je eerder hebt geplant flink de hoogte in gegaan. Met de zomer in aantocht en het ontluiken van steeds meer knoppen, zul je merken dat hommels en wilde bijen je balkon steeds vaker bezoeken. Maar hoe zorg je ervoor dat zowel je planten als de bijen gelukkig blijven tijdens een hittegolf? Op een balkon kan dit best een uitdaging zijn. Daarom deel ik hieronder enkele slimme tips en tricks om je groene oase door hete en droge tijden te loodsen.

Links: genieten op het balkon na een warme lentedag in mei. Rechts: cacaodoppen en waterdruppelaars doen de truc.

Wijs met water

Op een balkon liggen twee stille vijanden op de loer: zon en wind. Beiden kunnen je potplanten snel uitdrogen, wat de bijen niet ten goede komt. Bloemen produceren namelijk minder nectar tijdens droge periodes en kunnen bij langdurige droogte zelfs helemaal stoppen met bloeien. Het verzorgen van je planten en voldoende water geven is daarom de sleutel tot een voedselrijke en levendige omgeving met blije bijen, hommels, vlinders, zweefvliegen en andere bestuivers.

Vooral in het voorjaar en de zomer hebben planten bijna dagelijks water nodig. Het is het beste om vroeg in de ochtend of na zonsondergang water te geven, omdat het water overdag in zon al snel verdampt voordat het de wortels bereikt. Zelf geef ik het liefst 's avonds water, zodat mijn planten de hele nacht de tijd hebben om het op te nemen en fris aan een nieuwe dag kunnen beginnen.

Afhankelijk van het type plant en de grootte van de pot, moet je op warme zomerdagen soms wel twee keer per dag water geven. Geef bij elke waterbeurt royaal water, zodat alle aarde in de pot goed verzadigd raakt en het water niet alleen in de toplaag blijft. Als de potgrond erg droog is en al het water er via de onderkant weer uitloopt, geef dan eerst even kort water en na 5-10 minuten nog eens uitgebreid. Vochtige grond neemt namelijk beter water op.

Tip: Heeft het licht geregend? Dan lijkt het misschien alsof je planten genoeg water hebben gehad, maar vaak bereikt het water alleen de bladeren en niet de aarde. Controleer daarom altijd even de potgrond door je vinger erin te steken om te zien of je planten nog een extra slokje water kunnen gebruiken.

Mulchen: de ultieme redder in nood

Om water te besparen en het sjouwen met de gieter te beperken, is het bedekken van de grond een grote must. Dit noem je ook wel ‘mulchen’ en gaat verdamping tegen. In de natuur zie je dit ook terug, waarbij kale stukken grond vaak in een rap tempo worden bedekt met groen om de bodem te beschermen tegen zon, wind en regen. Zeker in hete zomers is mulchen dé ultieme redder in nood, want het houdt de grond vochtig en je planten gelukkig.

Je kunt van alles gebruiken om te bedekken. Zelf leg ik ieder voorjaar een dikke laag cacaodoppen op de aarde van mijn planten, maar houtsnippers, boomschors, stro of bladeren werken net zo goed. Vooral bij jonge plantjes is mulchen aan te raden, omdat ze nog moeten groeien en de potgrond eromheen nog onbedekt is.

Tuinier je in grote potten of bakken? Zet het dan vooral lekker vol. Plant bijvoorbeeld een paar grote planten en omring ze met wat kleinere, laagblijvende soorten. Al deze begroeiing beschermt de aarde tegen direct zonlicht en biedt een schuilplaats voor allerlei insecten die ervan genieten.

Tip: Verwijder uitgebloeide bloemen om zaadvorming te voorkomen en nieuwe knoppen te stimuleren. Zo kunnen je planten maandenlang blijven bloeien - een feestje voor jou én de bijen. Gooi je snoeiafval niet weg, maar gebruik het als gratis mulch door het terug te leggen in de pot.

Links: bijenbadje met drinkende honingbij. Rechts: platbuik libelle op lavendel.

Meer slimme trucs

Het klinkt misschien als een open deur, maar het creëren van wat schaduw op je balkon kan een wereld van verschil maken. Hang bijvoorbeeld een doek op of klap een parasol uit. Dit is niet alleen fijn voor je planten, maar ook voor jezelf. Hittegolf op komst? Zet alle potten in een groepje bij elkaar, zoveel mogelijk in de schaduw. Hierdoor geven ze elkaar wat extra beschutting. 

Om je planten snel van een extra buffertje water te voorzien, kun je ook schotels onder je potten zetten. Wanneer je water geeft en het teveel aan water wegloopt, loopt het niet meteen de pot uit, maar verzamelt het zich in de schotel. Hierdoor ontstaat er een reservoir waar je planten later nog uit kunnen putten. In het najaar kun je de schotels weer weghalen of omkeren om wortelrot te voorkomen.

Een andere slimme methode is het gebruik van terracotta druppelaars, waar je een fles met water ondersteboven in plaatst. Terracotta is poreus en laat langzaam water door, wat ervoor zorgt dat de grond vochtig blijft. Dit is vooral handig voor kleine potten die snel uitdrogen. Voor grotere balkonbakken kun je een ‘Olla’ terracotta pot of kruik gebruiken die je met water vult en tussen je planten ingraaft.

De keuze van potmateriaal speelt ook een rol. Zelf ben ik dol op potten van terracotta - mijn balkon staat er vol mee. Maar juist omdat ze zo poreus zijn en water absorberen, verdampt een deel van het water ook weer via de buitenwand waardoor je vaker water moet geven. Terracotta is daarom ideaal voor sterke planten zoals lavendel, kattenkruid, veldsalie, duizendblad en hemelsleutel, die niet meteen het loodje zullen leggen als ze even wat droger staan. 

Voor planten die graag vochtig staan, zijn geglazuurde potten of potten van (gerecycled) kunststof betere opties, omdat ze langer water vasthouden. Denk hierbij aan grote kattenstaart, blauwe knoop, pinksterbloem, wilde bertram en echte valeriaan. Al deze planten zijn niet alleen fantastisch voor (wilde) bijen, ze zijn ook favoriet bij tal van andere nuttige beestjes.

Hitteplan voor bijen

Net als andere dieren hebben bijen tijdens warme dagen behoefte aan water om uitdroging en oververhitting te voorkomen. Voor vogels kun je makkelijk een schaal met water op je balkon zetten, maar bijen hebben wat extra hulp nodig omdat ze niet zomaar in diep water kunnen landen. De oplossing? Een bijenbadje, of zoals ik het noem, een ‘bijenspa’.

Je kunt heel eenvoudig zelf een bijenspa maken: neem een ondiepe schaal of plantenschotel en leg een handvol kiezels of knikkers op de bodem. Vul de schaal voor de helft met water, zodat de kiezels of knikkers net boven het water uitsteken. Zo kunnen de bijen hierop landen en drinken zonder kopje onder te gaan. Je kunt ook nog wat mos toevoegen. Mos houdt water vast, wat het zelfs voor de kleinste insecten makkelijk maakt om te drinken. Gebruik bij voorkeur regenwater en laat het vooral lekker staan. Bijen houden namelijk eerder van vies dan schoon water.

Tip: Wil je groter uitpakken? Zet een minivijver op je balkon door een zinken teil of pot van gerecycled kunststof te vullen met grind, water, inheemse waterplanten en een solar fonteintje. Dit trekt niet alleen bijen aan, maar ook vogels, juffers, libellen en kevers. Waar water is, is leven!