Uitgebreide samenvatting van het interview met entomoloog Theo Zeegers: “A world without bumblebees”

Wie is Theo Zeegers?

Theo Zeegers is entomoloog bij het EIS Kenniscentrum Insecten (onderdeel van Naturalis) in Nederland. Hij is gespecialiseerd in geleedpotigen – vooral bijen, zweefvliegen en andere insecten die een cruciale rol spelen in het ecosysteem. Zijn werk bestaat uit veldonderzoek, soortherkenning en het in kaart brengen van trends in biodiversiteit.

 1. Hommels als sleutelsoorten

Zeegers benadrukt het belang van hommels binnen ons ecosysteem. Ze zijn niet alleen charmant en herkenbaar, maar ook essentieel voor de bestuiving van veel wilde planten en landbouwgewassen. Waar honingbijen vaak op één soort bloemen vliegen, zijn hommels krachtiger en minder kieskeurig, wat ze tot robuuste bestuivers maakt.

Hij schetst een somber toekomstbeeld waarin hommels grotendeels verdwenen zijn: zonder deze insecten zouden veel planten niet meer bestoven worden, wat leidt tot drastische verschraling van ecosystemen en ook gevolgen heeft voor de voedselproductie. “Een wereld zonder hommels is niet alleen stiller, maar ook armer en instabieler.”

 2. Massale achteruitgang van insecten

Het artikel staat stil bij de dramatische afname van insectenpopulaties in heel Europa. Theo Zeegers verwijst onder andere naar studies waarin gemeten werd dat in sommige gebieden tot 75% van de insectenbiomassa verdwenen is in slechts enkele decennia. Hij benadrukt dat het hierbij niet alleen gaat om het aantal soorten, maar ook om het totale volume aan insecten – met andere woorden: minder voedsel voor vogels, minder bestuivers, minder leven.

Volgens Zeegers komt deze afname niet door één oorzaak, maar door een combinatie van factoren:

• Grootschalig gebruik van pesticiden
• Verlies van habitat en bloemrijke graslanden
• Intensieve landbouw
• Klimaatverandering

Hij benadrukt dat het veldonderzoek – systematische tellingen van soorten over langere periodes – cruciaal is om dit soort trends te kunnen vaststellen.

 3. Gevaar van pesticiden

Een terugkerend thema in het interview is de schadelijke impact van pesticiden. Hoewel Zeegers erkent dat het wetenschappelijk lastig is om directe causale verbanden te bewijzen (bijvoorbeeld: "X pesticide veroorzaakte Y sterfte"), wijst hij wel op de vele correlaties tussen intensief pesticidengebruik en het verdwijnen van insecten.

Hij is met name kritisch op het idee dat pesticiden veilig zouden zijn voor ‘niet-doelwitsoorten’. “Wat er op papier staat en wat er in het veld gebeurt, komt zelden overeen,” zegt hij. Zelfs stoffen die als ‘bijvriendelijk’ worden gepresenteerd, kunnen in combinatie met andere middelen of onder bepaalde omstandigheden schadelijk blijken.

 4. Ecologische domino-effecten

Als hommels verdwijnen, verdwijnt er veel meer dan alleen een soort. Theo Zeegers beschrijft de kettingreacties die ontstaan in ecosystemen:

• Planten worden niet meer bestoven → zadenproductie valt stil
• Minder voedsel voor herbivoren en zaadetende vogels
• Roofdieren verliezen hun prooidieren
• De bodem verarmt door minder biodiversiteit

Zeker specialistische bijensoorten, zoals koekoekshommels of soorten die afhankelijk zijn van slechts één plant, zijn extreem kwetsbaar.

 5. Oplossingen en hoopvolle signalen

Ondanks het alarmerende beeld blijft Zeegers niet hangen in pessimisme. Hij pleit voor directe actie op verschillende niveaus:

• Verbieden van de meest schadelijke pesticiden
• Inrichten van bloemrijke gebieden langs akkers en in steden
• Ondersteuning van biologische landbouw
• Publiek betrekken bij insectentellingen en educatie

Daarnaast prijst hij het werk van burgerwetenschappers en vrijwilligers, die met lokale initiatieven het verschil maken. “Mensen zijn vaak verrast hoeveel soorten er in hun eigen tuin zitten, als je er maar op let.”

 6. Politieke en wetenschappelijke urgentie

Het interview sluit af met een pleidooi voor meer politieke moed. Zeegers is kritisch op hoe langzaam Europese wetgeving reageert op de biodiversiteitscrisis. Hij roept beleidsmakers op om het voorzorgsprincipe serieus te nemen en de belangen van landbouwlobby’s niet boven die van de natuur te stellen.

Hij ziet ook een taak voor de wetenschap: die moet beter communiceren met het publiek en minder terughoudend zijn in het benoemen van risico’s. “Wachten op 100% bewijs is geen optie meer. We zien al genoeg signalen om nú in te grijpen.”

 Conclusie

Theo Zeegers schetst in dit interview een krachtig beeld van de ecologische rol van hommels en de bedreigingen waarmee ze kampen. Hij wijst op de urgentie van actie om verdere achteruitgang te voorkomen en pleit voor een brede maatschappelijke, wetenschappelijke én politieke beweging om insecten – en daarmee onze ecosystemen – te redden. Een wereld zonder hommels is niet slechts hypothetisch, maar een reële dreiging die we alleen kunnen keren als we nu handelen.

Lees hier het oorsponkelijke Engelstalige artikel.