Verborgen gevaren in pesticiden: de zwarte doos van co-formulanten

Als het over pesticiden gaat, denken de meeste mensen aan de werkzame stof – bijvoorbeeld glyfosaat of neonicotinoïden. Maar wist je dat pesticiden daarnaast ook bestaan uit zogenaamde co-formulanten? Dit zijn hulpstoffen die de werking van het middel versterken, bijvoorbeeld door het beter te laten hechten aan bladeren of sneller te laten doordringen in planten.

Klinkt technisch? Misschien. Maar het probleem is groot: deze co-formulanten worden vrijwel niet beoordeeld op hun veiligheid, terwijl ze soms giftiger kunnen zijn dan de werkzame stof zelf.

Wat zijn co-formulanten?

Co-formulanten zijn stoffen die aan pesticiden worden toegevoegd om het product effectiever te maken. Denk aan oplosmiddelen, oppervlakte-actieve stoffen of emulgatoren. Ze maken het middel stabieler, beter smeerbaar of zorgen ervoor dat het niet van het blad afspoelt bij regen.

Deze hulpstoffen worden echter niet onderworpen aan dezelfde strenge risicobeoordeling als de actieve pesticidestof. Dat betekent dat hun effect op mens, dier en milieu grotendeels onbekend blijft — en dat terwijl ze een groot deel van het eindproduct vormen.

Zwarte doos

PAN Europe spreekt van een "black box": we weten nauwelijks welke co-formulanten in pesticiden zitten, laat staan wat hun gecombineerde effect is. Wat we wél weten, is zorgwekkend. Uit verschillende onafhankelijke studies blijkt dat sommige co-formulanten:

de huid kunnen aantasten of irriteren,

giftig zijn voor waterorganismen,

of de toxische werking van de actieve stof versterken.

Toch hoeven fabrikanten deze effecten niet afzonderlijk te testen. En de Europese autoriteiten keuren pesticiden goed zonder volledige kennis van de impact van het hele mengsel.

Bijen in gevaar

De Bijenstichting brengt dit probleem keer op keer naar voren in juridische procedures, omdat er aanwijzingen zijn dat bepaalde co-formulanten ook schadelijk kunnen zijn voor bijen. Die stoffen kunnen bijvoorbeeld het immuunsysteem van bijen aantasten of in combinatie met andere middelen dodelijk uitpakken. Het gebrek aan transparantie en onderzoek betekent dat bestuivende insecten mogelijk worden blootgesteld aan gevaarlijke mengsels, zonder dat dit wordt erkend in de officiële toelatingsprocedures.

Tijd voor transparantie

PAN Europe pleit al jaren voor volledige transparantie en toetsing van alle ingrediënten in pesticiden – niet alleen de werkzame stof. Ook het Europees Parlement en verschillende wetenschappers dringen daar nu op aan. Want zolang co-formulanten buiten beeld blijven, lopen boeren, consumenten, omwonenden én ecosystemen onnodige risico’s.

Wat kun jij doen?

Kies voor gifvrij tuinieren en ondersteun duurzame landbouw.

Vraag om transparantie van overheden en producenten.

Steun organisaties zoals PAN Europe en De Bijenstichting, die zich inzetten voor een veiliger gebruik van gewasbescherming.