EU wil pesticidenregels versoepelen terwijl Hof automatische verlenging onwettig verklaart
Bijenstichting maakt zich ernstige zorgen over risico’s voor bestuivers
De afgelopen weken zijn conceptplannen van de Europese Commissie uitgelekt die wijzen op een forse versoepeling van de regels rond toelating en gebruik van pesticiden. Artsen, wetenschappers en milieuorganisaties sloegen alarm en stuurden een brandbrief aan het kabinet. De zorgen zijn begrijpelijk: juist nu biodiversiteit onder druk staat, wordt voorgesteld het toezicht op pesticiden te verzwakken.
Tegelijkertijd heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie op 19 november 2025 een belangrijke uitspraak gedaan die de huidige praktijk van automatische verlengingen van pesticidentoelatingen onwettig verklaart. De combinatie van deze uitspraak en de uitgelekte plannen schetst een zorgwekkend beeld.
Wat staat er in de gelekte conceptplannen?
Uit de beschikbare informatie blijkt dat de Europese Commissie drie ingrijpende wijzigingen overweegt:
Afschaffen van regelmatige herbeoordelingen
Wanneer een middel eenmaal is toegelaten, wil de Commissie de verplichte tussentijdse toetsingen schrappen. Dat betekent dat middelen mogelijk tientallen jaren op de markt blijven zonder beoordeling op nieuwe risico’s.
Schadelijke middelen langer toegestaan
Als een middel schadelijk wordt bevonden, mag de resterende voorraad nu maximaal 18 maanden worden opgemaakt. De Commissie wil dat verlengen naar 3 jaar, waardoor bewezen risicovolle middelen substantieel langer in omloop blijven.
Nieuwe wetenschappelijke inzichten niet standaard meenemen
Het meest ingrijpende voorstel is dat risicobeoordelingen vooral moeten steunen op bestaande protocollen, waarbij de nieuwste stand van de wetenschap niet langer verplicht hoeft te worden meegenomen. Dit is in strijd met ontwikkelingen waarop Nederland recent juist is aangesproken: het Ctgb móet nieuwe inzichten meewegen om tot een volledige risicobeoordeling te komen.
Deze voorstellen zouden het Europese toelatingssysteem aanzienlijk verzwakken, met direct risico voor natuur, gezondheid en bestuivers.
Wat oordeelde het Europese Hof op 19 november 2025?
In dezelfde maand dat de plannen uitlekten, deed het Europese Hof uitspraak in een zaak die door PAN Europe was aangespannen. Het Hof stelde ondubbelzinnig dat:
- systematische en automatische verlengingen van pesticidentoelatingen onwettig zijn;
- alleen tijdelijke, uitzonderlijke verlengingen zijn toegestaan;
- verlengingen moeten aansluiten op concrete voortgang in de herbeoordeling;
- onvolledige aanvraagdossiers van de industrie geen rechtvaardiging zijn voor herhaalde verlengingen.
PAN Europe wees erop dat in 2021 maar liefst 136 verlengingen werden verleend, goed voor ongeveer 30% van alle werkzame stoffen. Veel van deze middelen bleven jarenlang op de markt omdat producenten onvolledige dossiers indienden, waardoor het beoordelingsproces soms tot tien jaar vertraging opliep.
Bron: PAN Europe, 19 november 2025.
Waarom deze combinatie zo zorgwekkend is
De Hofuitspraak onderstreept dat het huidige systeem onvoldoende functioneert: middelen blijven soms jarenlang op de markt zonder actuele risicobeoordeling. De uitgelekte plannen van de Commissie versterken dat probleem in plaats van het op te lossen.
Door:
- herbeoordelingen af te schaffen,
- schadelijke middelen langer toe te staan,
- en actuele wetenschap buitenspel te zetten,
wordt het toezicht ernstig uitgehold. Terwijl de rechter juist bevestigt dat verlengingen alleen mogen plaatsvinden op basis van actuele, volledige en wetenschappelijk onderbouwde informatie.
Voor bestuivers — al zwaar onder druk door habitatverlies en pesticidenblootstelling — zou deze koerswijziging desastreus kunnen zijn.
Standpunt van de Bijenstichting
De Bijenstichting maakt zich ernstige zorgen over deze ontwikkelingen. De versoepelingsplannen staan haaks op wat momenteel nodig is om bestuivers te beschermen en biodiversiteit te herstellen. De Hofuitspraak laat bovendien zien dat de huidige praktijk juridisch én inhoudelijk tekortschiet.
Wij roepen de Nederlandse regering en Europese beleidsmakers op om:
- de versoepelingsvoorstellen te verwerpen;
- de Hofuitspraak volledig te implementeren;
- te blijven eisen dat de nieuwste wetenschappelijke inzichten verplicht onderdeel zijn van elke toelating en herbeoordeling;
- te zorgen dat schadelijke middelen sneller worden uitgefaseerd, niet langer.
Bescherming van bestuivers vraagt om streng toezicht, actuele wetenschap en zorgvuldige besluitvorming. Elke stap richting versoepeling brengt verdere schade aan ecosystemen en voedselvoorziening dichterbij.
Bronnen
