Glyfosaat-gebaseerde herbiciden kunnen op verschillende manieren schadelijk zijn voor bijen. Hieronder staan enkele voorbeelden van de invloed van glyfosaat op bijen:
- Verstoring van het darmmicrobioom: Glyfosaat kan het darmmicrobioom van bijen verstoren, waardoor de bijenkolonies veel kwetsbaarder worden voor ziektes en andere schadelijke effecten.
- Verstoring van de ontwikkeling van bijenbroed: Bijenbroed dat gevoed wordt met glyfosaat-verontreinigd voedsel kan een vertraagde ontwikkeling van de larven en verminderd gewicht hebben.
- Negatieve invloed op de thermoregulatie van hommelkolonies: Zelfs niet-dodelijke blootstelling aan glyfosaat kan leiden tot de indirecte afname van de hommelkolonie.
- Negatieve invloed op de voortplanting: Glyfosaat kan invloed hebben op de normale ontwikkeling en het voortplantingssucces van bijen.
- Verstoring van het navigatie- en fourageergedrag: Glyfosaat kan het zenuwstelsel van bijen beïnvloeden, wat hun gedrag beïnvloedt bij zeer lage concentraties. Dit kan het potentieel van de kolonie om te overleven verzwakken.
- Negatieve invloed op het leervermogen en geheugen van bijen: Glyfosaat kan de gevoeligheid van honingbijen voor nectar en elementaire leerprocessen en korte-termijn geheugenretentie verminderen.
Daarnaast kunnen de co-formulanten die aanwezig zijn in glyfosaat-producten ook giftig zijn voor bijen, hoewel de toxiciteit van deze additieven niet goed wordt beoordeeld, zowel alleen als in combinatie met andere ingrediënten. Het gebruik van glyfosaat-gebaseerde herbiciden vormt dus een aanzienlijk risico voor de gezondheid van bijen en de overleving van de kolonie.
Gebruik
Het is lastig om een exacte hoeveelheid te geven van het gebruik van glyfosaat in Nederland, omdat er geen centrale registratie van het gebruik van herbiciden is. Wel zijn er schattingen beschikbaar.
Volgens schattingen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is het gebruik van glyfosaat in Nederland de afgelopen jaren licht gestegen. In 2018 werd er naar schatting ongeveer 100.000 kilogram glyfosaat gebruikt in de landbouwsector en ongeveer 200.000 kilogram in de niet-landbouwsector, zoals bijvoorbeeld bij gemeenten en particulieren. Het totale gebruik in Nederland wordt geschat op ongeveer 300.000 kilogram per jaar. (Vele toepassingen buiten de land- en tuinbouw zijn inmiddels verboden)
Het is goed om op te merken dat dit schattingen zijn en dat het werkelijke gebruik van glyfosaat in Nederland mogelijk hoger of lager kan zijn.
Er zijn verschillende alternatieven voor glyfosaat beschikbaar, zowel in de landbouw als in de niet-landbouwsectoren. Hieronder volgen enkele voorbeelden:
- Mechanische onkruidbestrijding: Hierbij worden onkruiden handmatig verwijderd of met machines, zoals schoffels of wiedeggen, uit de grond getrokken. Dit kan een effectieve en duurzame methode zijn, vooral op kleinere schaal.
- Branden en stomen: Branden van onkruid kan effectief zijn in situaties waar onkruid in open gebieden groeit, zoals op parkeerplaatsen en trottoirs. Ook het stomen van onkruid kan een effectieve methode zijn, vooral op verharde oppervlakken.
- Biologische onkruidbestrijding: Bijvoorbeeld door het gebruik van natuurlijke vijanden van onkruiden, zoals insecten en schimmels. Een voorbeeld van biologische onkruidbestrijding is het gebruik van maaimachines die zijn uitgerust met een speciale technologie die alleen de ongewenste planten detecteert en verwijdert.
- Mulchen: Mulchen betekent het afdekken van de grond rondom de planten met organisch materiaal, zoals gras, bladeren of stro. Dit kan helpen om onkruid te onderdrukken en vocht vast te houden in de bodem.
- Hergebruik van afval: Het gebruik van organische afvalstromen als compost of mulch kan zowel onkruid onderdrukken als de bodemstructuur en bodemvruchtbaarheid verbeteren.
Andere argumenten voor een verbod
Naast het schadelijke effect op bijen, zijn er nog andere argumenten voor een verbod op glyfosaat:
- Gezondheid: Glyfosaat is mogelijk kankerverwekkend voor mensen en kan ook andere gezondheidsproblemen zoals Parkinson veroorzaken.
- Bodemgezondheid: Glyfosaat kan de bodemkwaliteit aantasten en leiden tot verlies van bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit.
- Watervervuiling: Glyfosaat kan in het grondwater terechtkomen en zo drinkwater vervuilen, wat schadelijk is voor zowel mensen als dieren.
- Resistentie: Overmatig gebruik van glyfosaat kan leiden tot het ontstaan van resistente onkruiden, waardoor het middel steeds minder effectief wordt en er steeds hogere doses nodig zijn.
- Voedselveiligheid: Glyfosaat kan ook in voedselgewassen terechtkomen en zo een risico vormen voor de voedselveiligheid.
